ertuğrul gazi ne demek?

Ertuğrul Gazi veya Ertuğrul Bey (; ö. ~1280, Söğüt), 13. yüzyılın ortalarında Oğuzların Kayı boyunun lideri ve Osmanlı Beyliği'nin kurucusu olan Osman Bey'in babasıdır.

13. yüzyılın ortalarında Orta Asya'daki Cengiz Han'ın Moğol baskısından kaçan Kayılar, ilk olarak Doğu Anadolu civarlarına geldiler. Kayı Boyu beyi Süleyman Şah'ın (veya Gündüz Alp) Fırat Nehri'nden geçerken boğulup vefat etmesi üzerine Ertuğrul Bey, Kayılar'ı Bizans sınırına göç ettirmek istedi. Fakat kardeşleri bu fikrine karşı çıktı. En nihayetinde, bu görüş ayrılıkları nedeniyle Kayılar ikiye bölündü: Ertuğrul'un ağabeyleri Sungur Tekin ve Gündoğdu geride, Ahlat'ta kalırken; Ertuğrul, kardeşi Dündar ile birlikte Batı'ya doğru göç etti.¹

Anadolu'ya gelmesi ve Söğüt'e yerleşmesi

Anadolu Selçuklu Devleti'nin Bizans İmparatorluğu sınırında bulunan uç emirliklerindeki Türk sayısı, 1243 yılında gerçekleşen Kösedağ Muharebesi sonrasında Anadolu'da başlayan Moğol istilaları sebebiyle artış göstermiş; buna paralel olarak Bizans topraklarına yapılan akınlar artmıştı.² Bu akınlar sonucunda, Bizans topraklarında ikinci defa uç beylikleri kurulmaya başlandı.

Sultan Öyüğü (günümüzde Eskişehir) bölgesinde ise, uç topraklarının en ileri hattı olan Söğüt'te yerleşen Türk boyunun başında Ertuğrul Gazi bulunmaktaydı.³ Ertuğrul Gazi'ye bağlı boyun bu bölgeye ne zaman ve nasıl geldiği kesin olarak bilinmemekle birlikte, konu hakkında farklı görüşler mevcuttur.⁴

Ruhî Tarihi{{'}}ne göre Ertuğrul Gazi veya atalarının önderliğindeki 340 kişilik Türk boyu, Selçuklular ile birlikte Türkistan'ı terk edip Anadolu'ya gelerek Ankara civarındaki Karacadağ yakınlarına yerleşti.⁵ 1222-1230 yılları arasında, İznik İmparatorluğu hükümdarı III. İoannis ile Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı I. Alâeddin Keykubad arasında Eskişehir ve Ankara civarında gerçekleşen mücadelelerden haberdar olan Ertuğrul Gazi, orduya hizmet amacıyla çarpışmalara katıldı. Bu kapsamda Karacahisar'a yapılan kuşatmada yer aldı. Bunu memnuniyetle karşılayan I. Alâeddin Keykubad, Ertuğrul Gazi'yi akıncı başı yaptı.⁶ 1230 yılında, Harezmşahlar ile yapılan Yassı Çemen Muharebesi ve Moğollarla yapılan Kösedağ Muharebesi sebebiyle I. Alâeddin Keykubad ile III. İoannis arasında barış sağlandı.⁷ Kısa süre sonra I. Alâeddin Keykubad, Ertuğrul Gazi veya atalarına yardımlarından ötürü Söğüt'ü kışlak, Domaniç'i yaylak olarak verdi.⁸ Ertuğrul Gazi akınlarına buradan devam ederken, I. Alâeddin Keykubad'ın ayrılmasının ardından Karacahisar elden çıktı. Bunun üzerine Ertuğrul Gazi, yerli tekfurlarla uzlaşma yoluna gitti.⁹

Ruhî Tarihi{{'}}nde yer alan bu bilgileri Osmanlı dönemi tarihçisi Neşrî, Ruhî'den aktarmaktadır.¹⁰ Âşıkpaşazâde ise bu anlatılanları kısaltmış ve içeriğini değiştirerek, yaşananları Osman Bey dönemine nakletmiştir.¹¹

Başka bir hikâyeye göre ise, Sürmeli Çukur (Aras Nehri vadisi) veya Ahlat'tan Ankara civarındaki Karacadağ eteklerine yerleşen Ertuğrul Gazi ve aşireti, burada bir süre kaldı ve İznik İmparatoru III. İoannis'e karşı I. Alâeddin Keykubad'ın ordusunda yer aldı.¹² Ancak Moğol saldırıları sebebiyle I. Alâeddin Keykubad'ın Konya'ya dönmesinin ardından Ertuğrul Gazi'ye Söğüt'ü kışlak, Domaniç'i yaylak olarak tayin etti.¹³

Ölümü

Ertuğrul Gazi'nin ölüm tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Birçok kaynak onun 1280'li yıllarda (1280, 1281, 1282, 1288 veya 1289) ve tahminen 80'li veya 90'lı yaşlarda vefat ettiğini söylemektedir. Söğüt'te vefat eden Ertuğrul Gazi'nin, oğlu Osman Gazi tarafından yaptırılan bir türbesi bulunmaktadır.

Soyağacı

Kaynaklarda, Ertuğrul Gazi'nin soyu hakkında yer alan bilgiler farklılık göstermektedir.

Yazıcızâde Âli'nin Tevârih-i Âl-i Selçuk adlı eserinde yer alan soy ağacı:¹⁴
Enverî'nin Düstûrnâme-i Enverî adlı eserinde yer alan soy ağacı:¹⁵
Şükrullah'ın Behcetü't Tevârîh adlı eserinde yer alan soy ağacı:¹⁶
Hasan bin Mahmûd el-Bayâtî'nin Câm-ı Cem-Âyîn adlı eserinde yer alan soy ağacı:¹⁷
Karamanlı Mehmed Paşa'ya göre soy ağacı:¹⁸
Âşıkpaşazâde'nin Âşıkpaşazâde Tarihi adlı eserinde yer alan soy ağacı:¹⁹
Neşrî'nin Kitab-ı Cihannüma adlı eserinde yer alan soy ağacı:²⁰

Popüler kültürdeki yeri

19. yüzyılda Osmanlı donanması için inşa edilen bir fırkateyne, onun anısına ismi verilmiştir. 1998'de, Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat'ta adına Ertuğrul Gazi Camii inşa edilmiştir.

1988 yılında TRT 1'de yayınlanan Kuruluş "Osmancık" dizisinde Baykal Saran, 2014-2019 yılları arasında yine TRT 1'de yayınlanan Diriliş ''Ertuğrul'' dizisinde Engin Altan Düzyatan ve günümüzde ATV'de yayınlanan Kuruluş ''Osman'' dizisinde ise Tamer Yiğit tarafından canlandırılmıştır.

Galeri

Dosya:Ertuğrul Gazi Türbesi.jpg|Ertuğrul Gazi Türbesi (1890) Dosya:Ertuğrul Gazi mezarı.jpg|Ertuğrul Gazi'nin mezarı Dosya:TM-2001-500manat-Ärtogrul Gazy-b.png|Ertuğrul Gazi'nin anısına Türkmenistan'da basılan 500 Türkmenistan manatı değerindeki hatıra parası Dosya:Ertugrul-gazi-1.jpg|Ertuğrul Gazi'nin resmi. Resimde "Ertuğrul ibn Süleyman"

Kaynakça

Konuyla ilgili yayınlar

• Akgündüz, Ahmed ve Öztürk, Said (1999), Bilinmeyen Osmanlı, İstanbul:Osav

• Danışman, Zuhuri (?) Osmanlı İmparatorluğu Tarihi 14 Cilt, İstanbul:Zuhuri Danışman Yayinevi. Cilt:2 say:?

• Maksudoğlu, Mehmed (2001), Osmanlı Tarihi, İstanbul

• Müneccimbaşı Derviş Ahmet: Câmiü’d-Devle

• Osmanlı Ansiklopedisi, Tarih/Medeniyet/Kültür, İstanbul: İz Yayıncılık,1996

• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1994 8. Baskı:2003), Osmanlı Tarihi I. Cilt: Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında bir Mukaddime ile Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan İstanbul'un Fethine Kadar, Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 975-16-0011-1.

Orijinal kaynak: ertuğrul gazi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. Şimşirgil, Ahmet, Kayı I - Ertuğrul'un Ocağı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2013, ↩

2. İnalcık, Halil, 2007; sf. 479 ↩

3. ↩
4. ↩

5. İnalcık, Halil, 2010, sf. 1-2 ↩

6. ↩
7. ↩
8. ↩
9. ↩
10. ↩
11. ↩
12. ↩
13. ↩

14. İnalcık, Halil, 2007; sf. 486 ↩

15. İnalcık, Halil, 2007; sf. 487 ↩

16. ↩

17. İnalcık, Halil, 2007; sf. 488 ↩

18. ↩

19. İnalcık, Halil, 2007; sf. 489 ↩

20. İnalcık, Halil, 2007; sf. 490 ↩

Kategoriler